Hôm nay khi mình nghe một video trên Youtube có mention đến chuyến tàu lửa, toa theo toa. Làm mình liên tưởng đến chữ “process”. Mình cũng hay hình dung process là step by step, phải xong việc này mới đến việc kia, như nấu ăn sẽ qua sơ chế nguyên liệu, ướp, xào, trộn thì mới ra được dĩa đồ ăn.
Nhưng càng nhìn lại trong công việc hiện tại UX/UI, đúng là vẫn có step by step và giá trị của nó là không phải bàn cãi, nhưng mình cũng rất hay gặp phải trường hợp làm bước 2 phải quay lại bước 1 clarify thêm, làm đến bước 3 thì thấy bước 2 chưa cân nhắc kĩ. >> Nên mình thấy “
rõ dần
” là một trạng thái luôn có trong process, nó giống như tình trạng bạn đeo kính, có lớp sương che mờ đi & từ từ nó rõ lên.
Vậy cái gì trở nên “rõ hơn”
Trong công việc UX/UI thì rõ ràng nhất đó chính là một bản mockup, prototype. Nhưng nó chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Vậy tảng băng chìm đó là gì? Là những thứ không lồ lộ ra UI, ra interaction, nó là IA, là flow của các functionality, system, là những user need & objectives đã được define từ trước đó…
Khi càng làm việc thực tế trong product development, mình càng hiểu rõ hơn sự quan trọng của việc các layer này, bạn có thể search thêm với keyword “
UX layer
” để hiểu thêm.
📌 Mọi thứ đều có lí do của nó.
Nhờ việc tách lớp những layer này, nó giúp giúp mình design có nhiều sự cân nhắc hơn, có
tính concept
hơn & giúp audit UX ngay trong quá trình làm. Thay vì chỉ tập trung thiết kế cho UI, interaction thì phải quan tâm nhiều hơn những lớp mờ mờ, ẩn ẩn bên dưới, mà tính ra thì nên ngược lại, as a builder chính những thứ đó là thứ mình cần làm rõ nhất, phải có lí do rõ ràng cho mọi design. Ví dụ:
User need layer - mình cần quan tâm hơn motivation của họ là gì, value họ get được là gì, ngữ cảnh sử dụng ra sao, họ cần cảm thấy như thế nào trong quá trình dùng nó.
Site objective layer - project này cần đạt KPI gì, để cải thiện metrics gì trong business, nó giúp ích cho engagement hay để tăng lead, để giải quyết một issue gì đó cho operation team hay…
Chưa kể dưới lớp user need, site objective đó còn những layer khác mà bạn không biết, ví dụ: business strategy, strategy activities, blue ocean, trend, R&D,…
Có thể mọi thứ không rõ ràng từ đầu, giữa các layer luôn có những điểm mù mà ban đầu ta-designer và stakeholder sẽ không thể cover hết, nên việc luân chuyển làm rõ lại từng layer đó cần được diễn ra thường xuyên, như kiểu bạn vừa tra map vừa chạy xe vậy, điểm xuất phát & điểm đến có thể cố định, nhưng trong lúc đi cần sự tra cứu & ứng phó liên tục.
>> Nó đòi hỏi phải liên tục lấy feedback & reflect, y như cách chúng ta iterate sản phẩm.
Quá trình rõ ra này làm mình liên tưởng đến lúc học vẽ tượng, mình phải đi từ tổng thể đến chi tiết. Việc xác định problem, goal giống như việc phát thảo khung sườn cho việc form lên solution vậy, quá trình refine solution như cách ta đánh khối & fine tune design là lúc vẽ chi tiết mắt mũi miệng,..
So what?
1. Bất cứ khi nào mình nhận một project gì đó dù là làm feature mới hay cần chỉnh sửa, improve feature cũ thì luôn phải nhìn nhận vấn đề từ dưới lên (tham khảo lại hình ở trên), tầng lớp một cần có những concept & idea khác nhau để lựa chọn phương án tối ưu.
2. Ở chiều ngược lại, khi mình audit một sản phẩm, tính năng, thay vì sa đà việc nhận xét những thứ dễ thấy như UI, interaction, content,… phải để tâm đến các thứ khó đoán hơn nằm ở layer dưới, chính những phán đoán, nghiền ngẫm về nó mới giúp bạn hiểu được nhiều thứ hơn, hiểu tại sao feature đó lại được sinh ra, tại sao lại có những thông tin đó, tại sao lại thiết kế theo hướng đó…
📌 Good artists copy great artists steal - Pablo Picasso
1. Sẽ luôn xảy ra tình trạng back & forth trong quá trình thiết kế & it’s ok, cách duy nhất để hạn chế là làm rõ, suy nghĩ thấu đáo hơn từ đầu, và thường xuyên tìm cách figure out các
điểm mù, các assumption
bằng việc
đem các thứ mình làm ra catch up liên tục với các stakeholder, hoặc thậm chí nếu được là test với user càng sớm càng tốt, kiểm chứng các hypothesis. (thích lắm, khi cầm ra test bạn sẽ thấy được hoá ra user có những cảm nhận, những hành vi dùng khác).
📌 We may not be right, but we should not be confused (Mình nghe được qua đâu đó).
Reference
Relevant Item
