Sau vài năm làm với công việc UX/UI design, mình đang cố gắng “template hoá” process làm việc để nhầm đẩy cao hiệu suất, tiết kiệm thời gian cũng như tránh sai sót.
Cụ thể hơn là sau phase đã define được solution mong muốn, bước tiếp theo trong product development thường là design UX/UI. Vậy đâu là những thông tin mình cần có để có thể come up được bản design. Đây chính là cái template mình muốn build để phục vụ cho công việc hiện tại. Tuy nhiên mãi vẫn chưa có cái template nào phù hợp cho đến khi…
Một ngày mình tình cờ đọc qua sách “About Face” của Alan Cooper có nhắc đến khái niệm representation model, nó khiến mình cảm thấy rất thích thú và có cái hình dung rất tốt về nhiệm vụ công việc UX/UI.
Definition
Trước hết hãy hiểu về khái niệm của bức hình sau.
Implementation Model
là góc nhìn từ người phát triển, tập trung vào cách hệ thống hoạt động.
Mental Model
là cách người dùng mong đợi hệ thống sẽ hoạt động, kì vọng & thói quen sử dụng của họ.
Represented Model
là “cầu nối” chuyển đổi implementation model thành giao diện cho người dùng sử dụng.
Nhiệm vụ của UX/UI design chính là ở “Represented model”, chúng ta thiết kế, trình diễn cách hệ thống hoạt động làm sao cho user tận dụng được công nghệ để phục vụ cho nhu cầu của họ. Mình hình dung vui vui thì UX designer như là thần cupid giúp implementation model & mental model yêu nhau. Chúng ta có nhiệm vụ bôi trơn, đẩy thuyền quá trình này 😜.
Tuy nhiên hình ở trên bị miss một cái liên quan đến khía cạnh business, business là thứ đóng khung việc ta sẽ phục vụ cho user nào và ứng dụng công nghệ nào vào sản phẩm. Nên mình có thêm yếu tố này trong canvas thêm dưới.
The box of material
Mình tạm đặt tên cho canvas này là “hộp nguyên liệu” vì nó là cách để mình đi thu thập các thông tin cần thiết trước khi bắt tay vào thiết kế.
Nó cũng giống như việc trước khi đóng cái ghế, mình cần thu thập các nguyên vật liệu cần thiết trước, và nguyên vật liệu này tuỳ thuộc vào chiếc ghế bạn muốn đóng nó ra sao. Ví dụ cái ghế cần êm thì cần nệm, cần thu gấp được hay không, cần có gu tạo hình ra sao, chi phí hay độ bền như thế nào để quyết định vật tư,…
📌 As a whole, seeing interrelationships.
Một phần nữa, canvas sẽ giúp thúc đẩy tư duy hệ thống, giúp mình nhìn thấy sự liên hệ, khả năng tác động giữa các yếu tố qua lại với nhau như thế nào… >> phát hiện các blocker, dependencies, trade off hoặc rủi ro có thể xảy ra... Nói một cách khác, đây chính là những thứ giúp chân bạn chạm ở mặt đất - có nghĩa là design solution bạn đưa ra sát với thực tế hơn.
Vậy mình dùng canvas này thế nào?
1. Là một danh sách nguyên vật liệu mình cần chuẩn bị hay đi mua trước khi đóng cái ghế (thu thập các thông tin để chuẩn bị cho việc thiết kế).
2. Là một công cụ để giúp mình đánh giá mức độ phức tạp của project, thông qua đó improve khả năng scope, estimate effort & thời gian. Đồng thời thông qua nó, liên tục zoom in, zoom out để nhận biết một thành tố đều sẽ tác động đến bức tranh chung & bức tranh chung định hướng các thành tố còn lại ra sao.
3. Là một road map để mình biết mình biết đang tập trung trau dồi kiến thức nào. Dựa theo hình vẽ ở trên, công việc của UX/UI thường focus nhiều hơn nằm ở user model, tuy nhiên để design của bạn có tính khả thi hơn & tận dụng được tốt hơn các khả năng của công nghệ có thể mang lại thì cần quan tâm thêm về implementation model, hoặc nếu bạn muốn tạo ra được nhiều impact/value thì phải hình dung & cân nhắc hơn cho các khía cạnh của business. Ví dụ:
Khi công việc mình đang thiên hướng về implementation model nhiều hơn ta có các công việc UX Engineer, Design Ops.
Khi công việc càng hướng về nghiên cứu user model, ta có các công việc của User research.
Khi công việc chỉ chuyên sâu phần represented model ta có công việc của IxD, UI design, Principle design.
Khi công việc cần quán xuyến tổng thể nhiều hơn, ta có công việc của Product design, PM, PO.
Reference
Sách
About face
của Alan Cooper
Relevant Item
