Ta cũng nghe rất nhiều câu chuyện design là problem solving, mình thì hãy convert sang “design cần có tính chủ đích”, chủ đích ở đây thường liên quan đến việc bạn định nghĩa bằng việc trả lời tường tận cho câu hỏi: “cho ai? được gì? như thế nào?”

Tưởng tượng bạn tốn 3 tháng để build 1 solution, tốn hàng trăm triệu cho nhân lực. Rồi khi mà giải sai đề, các công sức làm ra phải đập đi xây lại, khiến vừa mất thời gian, công sức, nhân sự thì mất động lực, chưa kể đến lỡ solution không giải quyết được vấn đề mà còn làm ảnh hưởng đến các nơi khác, sinh thêm những vấn đề mới, ôi thốn!

Còn gì tệ hơn khi giải sai đề 🤯

Tuỳ thuộc vào level của mình, vào công ty/project mình đang thuộc về, chúng định hình nên dạng đề công việc hàng ngày của chúng ta.

Mình sẽ dùng một minh hoạ rất hay để gián tiếp nói về câu chuyện framing này đó là góc quay trong điện ảnh.

Góc quay điện ảnh trong phim ảnh không chỉ ảnh hưởng đến cảm xúc mà còn định hướng cách người xem hiểu và cảm nhận câu chuyện. Ví dụ:

Tương tự, trong problem framing , cách chúng ta định hình và trình bày vấn đề sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cách chúng ta hiểu và giải quyết chúng. Nên tốt nhất là ta nên đi qua được hết mấy shot này, từ tổng quan đến chi tiết rồi từ chi tiết đi ra tổng quan, liên tục zoom in, zoom out.

Vài câu hỏi ví dụ cho quá trình framing:

Tips : áp dụng các framework như Abstract Ladder, First Principles, 5 Whys, Fishbone Diagram, và Problem Statement Canvas, Job Story để phân tích và biểu diễn vấn đề một cách trực quan, tổng quát.

Thông thường trong công việc, ở hoàn cảnh hiện tại của mình thì mình thấy việc form lên giải pháp không nằm trong scope của UX/UI, nó thường nằm ở PM/PO, hoặc nếu bạn được tham gia vào strategy thì còn may ra được contribute vào.

Nên phần lớn nhiệm vụ của chúng ta là người đi transform solution, chúng ta giúp biến solution đó thành hình, thành một bản vẽ để cho các kĩ sư (dev) xây nhà sao cho hợp phong thuỷ. Và để hợp phong thuỷ, ta cần trả lời các câu sau:

Note: các câu hỏi này có thể liên quan đến strategy, có thể PM/PO sẽ không cần share cho bạn, vì đó là scope của họ. Tuy nhiên mình cần được inspire, nên hãy cứ hỏi nhé, hỏi sao cho khéo là được, đừng hỏi như kiểu hỏi cung hay thăm dò tội phạm 😅.

Tip: nếu solution mang trong nó những “tính từ”, ví dụ “nhanh hơn”, “phong phú hơn”, “dễ tiếp cận hơn”… thì nên ngồi xuống align thêm việc ta định nghĩa chúng như thế nào, biết “tính từ” thành “noun hoặc verb”.

Cả 2 phần trên đều là việc set up cho cái hiểu, giờ là lúc bàn đến cái làm. Chủ yếu bước này là làm rõ ra các đầu việc cần làm, để hình dung mức độ phức tạp của dự án như thế nào, từ đó có thể estimate được các deliverable item & timeline.

Note: trong quá trình làm, scope của bạn có thể sẽ phình ra hoặc timeline bị kéo dài do sự phản hồi lâu hay phải ưu tiên cho task khác,… muôn vàn lí do nhưng cái chính muốn nói ở đây là phải update cho nhau biết nếu thấy không thể bám sát theo plan ban đầu.

— Trích từ tài liệu “Design Project Scoping Guide” của Hasso Platner Insitute of Design Standford (😍 hay lắm đấy đó, các bạn có thể tìm đọc thử).

Each element is a lever

Notice that each of the five elements is a lever that can drastically change the challenge scope (both the topic and how broad or narrow). You goals is to bound the playing field in a specific way but leave room for discovery.

This is the art of scoping here. You need to create an actionable direction but also leave room for discovery and exploration. In the most open innovation work, you don’t know what solution or even what type of solution (event, campaign, service, product, digital platform . . .) will be most effective. The goal is not to eliminate ambiguity. Ambiguity is necessary to allow for new discovery.

However, how you frame a challenge will affect how much ambiguity exists, and how much exploration will happen.

Another way to think about: Scoping will happen. It will happen either prior to the project or during the project. It may be more efficient to narrow the scope prior (save time by preventing wide investigation); but it may be more effective to narrow the scope during the project (allow a human-centered process to lead you to the most meaningful and fruitful opportunity).