Cũng hơi xấu hổ khi phải thú thật là mình chưa nghe đến khái niệm này cho đến những năm gần đây, lần đầu tiên mình nghe là trong một cuộc phỏng vấn, tất nhiên khi bạn không biết về nó thì cách bạn làm cũng sẽ rất loay hoay & kết quả dĩ nhiên là tệ.
Ôm tủi nhục này về sau buổi phỏng vấn, giờ mình mới có thể hỏi để thật sự tìm hiểu về nó.
UX audit là gì?
Ngắn gọn thì là đánh giá UX cho một product hoặc flow, tìm ra cái gì tốt, cái gì không tốt & nếu được thì đề xuất luôn hướng cải thiện.
Tại sao UX audit trở thành một bài test trong buổi phỏng vấn? Vì thông qua cách bạn đánh giá một design, nó cho thấy xu hướng thiết kế của mình ra sao. Nếu thực tế lúc bạn bắt tay vào thiết kế, bạn trải qua process thế nào, đâu là những thứ bạn cân nhắc, tư duy về mục tiêu, vấn đề & giải pháp ra sao thì đến lúc audit bạn cũng sẽ có xu hướng y chang vậy.
Vậy thì chúng ta nên audit như thế nào?
Để đánh giá được một thiết kế tốt hay không, mình phải hiểu những thứ behind the interface, behind the interaction, cũng giống như khi tackle product design challenge mình đi qua
layer
trên, thì khi audit cũng vậy.
📌 We rarely see the constraints, pushback, perspectives, and objectives others are working with. We can hardly know whether the work was even meant for someone like us, or if the audience is an entirely different group of people with different beliefs, ways of seeing things, or needs.
Readily jumping to any conclusions without first considering these aspects means we're shutting off and rejecting work that may otherwise actually be "good” or even remarkable.
Vậy khi nào thì ta nên audit?
Khi cần feedback cho đồng nghiệp
Khi tham khảo design của đối thủ
Khi cần tìm cách cải thiện UX của sản phẩm hiện tại
1. Hiểu
Trước hết phải start với objective, context, problem background. Ta cần hiểu design trước mắt đang có nghĩa vụ gì, nó được sinh ra vì lí do gì, ta phục vụ cho
đối tượng user
nào? Liệu có research, data hay insight gì bổ trợ cho vấn đề này?
Sau phải hiểu thêm các constraints gặp phải ở đây là gì, có phải do technical constraints, dependencies, business, legal constraints,…
Timeline, mức độ effort đầu tư cho feature này như thế nào? Nó là trọng điểm, là core feature hay chỉ mang tính chất MVP, thử nghiệm.
Note: khi mình audit product ngoài market khả năng cao mình sẽ không có những thông tin này, nhưng thông quá UI, IA, flow của họ đâu đó ta sẽ phán đoán được objective của họ.
2. Đánh giá
Đúng
: sau khi đã có đủ context, mình mới đánh giá xem design hiện tại có serve đúng cho problem, cho objective, cho user need không.
Đủ
: liệu interaction pattern hiện tại có phù hợp với context of user, với tệp user không? Flow này có cover được cho hết user scenario, edge case chưa? Các trade off có thể thấy ở đây là gì, cách design này đang ưu tiên tối ưu giải quyết vấn đề gì hay cho trải nghiệm nào?
Đẹp
: đẹp ở đây đánh giá cả trên thẩm mĩ và vẻ đẹp của cảm xúc khi họ dùng. Ta đánh giá xem emotion design ở đây có được serve tốt không, liệu có psychology có thể apply cho flow này không? User có cần cảm thấy hứng thú hơn hay tiện lợi hơn? Liệu UI, visual / information hierarchy đã bổ trợ tốt cho Interaction?…
Đó là góc nhìn đánh giá của chuyên môn (expert review), còn thực tế có data/ research nào giúp ích cho việc đánh giá này không? Có thể nói
fact - thực tế người dùng trải nghiệm ra sao
luôn nên được xem là quan trọng nhất.
Các framework (tuỳ theo loại hình product, stage of development & cái điều mình muốn biết mà lựa chọn framework cho phù hợp)
SUS:
system usability scale (best for comparing usability across multiple systems or iterations).
SUPR-Q:
standardized user experience percentile rank questionnarie (best for E-commerce websites, SaaS platforms, and apps where trust and loyalty are critical).
UX Honeycomb
: Useful; Usable; Desirable; Findable; Accessible; Credible; Valuable (best for Early-stage evaluations or holistic UX reviews).
Usability heuristic
: (best for spot-checking usability issues during design or development).
search trên chatGPT để biết thêm
Sai lầm phổ biến
Trước đó nếu kêu mình đánh giá landing page này như thế nào, mình sẽ quên hỏi về mục tiêu của landing page này là gì, đối tượng là ai, quên xem cấu trúc thông tin nó như thế nào, mà lại nhảy thẳng vào đánh giá UI, Interaction của nó, vì tầng UI, interaction là thứ lộ rõ ra trước mắt, nên khi audit chúng ta rất dễ lậm vào nó >> đây là một thiếu sót trong cách ta
hiểu về design
và sự tồn tại của design trong bức tranh lớn
product development process.
Tip để tránh tình trạng này là hãy bám theo câu hỏi sau khi audit:
📌1. Phỏng đoán xem liệu những gì tôi đang thấy & tương tác, nó nhầm phục vụ cho nhu cầu gì (user need & business objectives)? Main action & sub-action nên có là gì?
2. Tôi đang thấy gì & tương tác nó ra sao? Liệu context tôi đang tương tác có giống như một user thực tế đang sử dụng?
3. Vậy đánh giá xem hướng xử lý này có pros & cons ra sao?
3. Đề xuất
📌 Tăng hoặc Giảm; Tạo hoặc Bỏ?
Sau khi đã đánh giá, phê bình được điểm tốt, điểm tệ, hiểu các trade off. Giờ mình sẽ thử hình dung xem có giải pháp cải thiện nào không. Có khi không cần chi tiết mà chỉ cần list out ra những challenge mà design cần phải cân nhắc để giải quyết thêm. Ví dụ: làm sao để không click nhầm, làm sao để tiện lợi hơn, làm sao để user tự tin take action hơn,…
Reference
Relevant Item
