Khi tiếp xúc với những kiến thức lĩnh vực UX/UI, mình rất hay gặp phải những term xa lạ, khó hình dung và hiểu rõ nó. Vd: như thế nào được gọi là thiết kế trực quan, tại sao feedback trên app nên <400ms, cognitive load là gì mà được nhắc nhiều trong các bài blog vậy??
Vậy nên mình hay có thói quen hình dung “nếu liên tưởng những kiến thức UX/UI áp dụng cho digital product sang physical product thì sẽ như thế nào?”.
📌 Liệu physical & digital product có điểm gì giống và khác nhau?
Điểm chung
Cả digital và physical product đều là product và nó được sinh ra để phục vụ cho con người, nó giải quyết một nhu cầu gì đó cụ thể. Vd: cái búa để chặt cây, cái điện thoại để nghe gọi điện, app để đặt đồ ăn,…
Đều có 3 khía cạnh tác động lên việc hình thành ra một sản phẩm đó là user need, business goal, technology.
Các activities để develop nó cũng có điểm tương đồng, đều cần research để hiểu về user, về thị trường, về trend, ứng dụng các công nghệ mới … và đều cần làm ra các bản demo, mock-up, đều sẽ phải test và iteration để tiếp tục cải thiện.
Điểm riêng biệt
Về giá trị sử dụng
Trước mắt mình điểm qua use case là gì?
Use case
mô tả cách một sản phẩm, dịch vụ hoặc giải pháp có thể được áp dụng vào các tình huống thực tế để giải quyết vấn đề hoặc mang lại giá trị cho khách hàng & doanh nghiệp.
Physical product:
các use case thường rất tập trung và giới hạn. Vd: tủ lạnh để làm mát, bảo quản; ghế để ngồi; xe để di chuyển…
Digital product:
cũng có các main use case, nhưng khả năng scale linh hoạt hơn. Vd: grab thoạt đầu là đặt xe, nhưng sau này có grab food, grab groceries,… cũng là ship nhưng mặt hàng đa dạng (ship người, ship vật); facebook thoạt đầu là mạng xã hội cho trường học nhưng giờ bạn có thể run business trên ấy, tạo event hay build cộng đồng,…
Về cách thức tương tác
Physical product (hữu hình):
bạn có thể chạm, cầm nắm nó. Khi bạn dùng nó, tính phản hồi thường diễn ra ngay tức khắc và rất trực quan. Vd: bạn ngồi lên một cái ghế thì sẽ biết nó êm hay không êm, bạn sờ chiếc áo sẽ thấy mịn hay không. Vì thế “
ergonomics
” là cụm từ sẽ thường được nghe nhiều khi thiết kế physical product.
Digital product (vô hình):
bạn không thể chạm nó, nó phi vật thể, bản chất sản phẩm này giúp con người tiếp cận, xử lý & truyền thông tin cho nhau. Những gì tương tác ở đây là thông tin trên màn hình và luồng thông tin ấy thay đổi thế nào khi user tương tác với máy. Thông tin này tồn tại dưới hình thức visual hoặc âm thanh. Vì thế cụm từ “
cognitive load
” rất quan trọng khi thiết kế digital product. Và vì không bị giới hạn bởi vật lý, địa lý, con người, user có thể truy cập nó ở bất kì đâu, bất kì thời điểm nào nên tính linh hoạt sẽ cao hơn.
Về mặt sản xuất
Physical product:
những thứ cần phải take care như là nguyên vật liệu, máy móc, kho bãi, bảo quản, vận chuyển, kênh phân phối… Theo thời gian sản phẩm sẽ bị hư hại và mất dần giá trị. Và việc cho ra một bản version mới sẽ cost hơn nhiều so với digital product.
Digital product:
những nguyên vật liệu ở đây là công nghệ thông tin như thuật toán, data, sever, cloud, API, platform… Một điểm rất quý giá nhất trên digital đó là khả năng tracking, đo lường hành vi sử dụng của user dễ dàng hơn rất nhiều so với physical product >> nó giúp sản phẩm có thêm nhiều thông tin để tiếp tục hoàn thiện cũng như phán đoán được hướng đi tốt hơn. Và vì trên môi trường số, việc ship sản phẩm đến với khách hàng dễ dàng hơn >> việc cải tiến cũng diễn ra nhanh chóng, điều này khiến digital product phải thay đổi cải tiến liên tục.
Vậy thì so what
Sau đây là vài điểm mình thấy hữu ích sau khi so sánh thử physical & digital product:
World matching
: như bạn biết đó, con người mình dùng physical product từ xaaaaa xưa, từ thời hái lượm, thời đồ đá… nên việc design cho digital nếu được nên mô phỏng tốt như ngoài thực tế thì sẽ giúp trải nghiệm user được trực quan hơn. Ví dụ: thời gian feedback ngoài đời rất nhanh, bạn đụng vô gì đó là sẽ biết ngay nó nóng hay lạnh, sần sùi hay mịn màng nên nếu feedback trên app mà chậm 400ms thì user sẽ bắt đầu thấy chậm hay lag, hay không hiểu chuyện gì đang xảy ra.
Data
là một tiền tệ quý mà chỉ có digital product mới có, vậy hãy nghĩ cách tận dụng nó nhiều nhất có thể. Dùng nó để hiểu về hành vi user, để phán đoán xu hướng nhu cầu, để tạo trải nghiệm cá nhân hoá,…
Information,
bản chất digital product là cầu nối con người với thông tin (mình cũng hay nghe qua từ “công nghệ thông tin” đúng không nào, nhìn chung các sản phẩm digital hầu hết là giúp mình tiếp nhận, tạo, xử lý & truyền các thông tin). Vậy nên để có hướng design tốt hơn thì mình sẽ nghiên cứu nhiều hơn về “cognitive load”, nghiên cứu cách con người xử lý thông tin, cách tổ chức thông tin như information architect, information hirearchy, signifier & signified…
Relevant Item
